Sam korzystałem z takiego oprogramowania w czasach, kiedy jeszcze nie było nielegalne (przypominam, że do roku 1994 prawo polskie, a dokładniej – PeeReLowskie, uchwalone w 1952 roku, które zastąpiło ustawę z roku 1926 – było tak dziurawe, że można powiedzieć, że po prostu nie istniało). W 1994 roku weszła ustawa “antypiracka” stanowiąca swoiste połączenie i uzupełnienie ustaw z lat 1926 i 1952. Okazało się, że nie tylko w przypadku Polski, ale też wielu innych krajów – prawo sobie, a życie sobie. Duże firmy, jak Microsoft miały nie lada problem, gdyż z jednej strony prawo chroniło ich interesy, a jednak, z drugiej strony – wszyscy mieli je gdzieś. Wpadli więc na pomysł jak się zabezpieczyć przed piractwem. I tu pojawia się (wątpliwa, z perspektywy czasu) aktywacja produktu Microsoft.

Można zadać pytanie: “Ale o co chodzi? Przecież wszystko działa.” Prawda. Ale nie działa dla produktów starszych. Np. Windows XP lub Office 2000 nie aktywujemy już po instalacji, bo nie obsługują one zaawansowanych technologii szyfrujących, wymaganych przez serwery aktywacyjne MS.

Ktoś mógłby znowu zadać pytanie: “Ale po co aktywować tak stary produkt?”. Hmm. Choćby dlatego, że za niego zapłaciłem. Kupiłem licencję tzw. “dożywotnią”. A to oznacza, że powinienem móc korzystać z niej dożywotnio. Korzystać to znaczy, np. instalować na świeżo sformatowanym dysku (na tym samym sprzęcie w granicach warunków licencji). No i mogę zainstalować, ale używać już nie mogę, gdyż serwery aktywacji nie pozwalają mi aktywować produktu.

Rozwiązaniem tego problemu zajęła się firma Adobe, która udostępniła on-line specjalnie zmodyfikowane obrazy ISO swojego oprogramowania (w wersji CS2), które nie wymaga aktywacji on-line po wpisaniu klucza podanego na stronie. Oczywiście – zgodnie z licencją, z tego produktu korzystać mogą jedynie posiadacze oryginalnej licencji na dany program/pakiet.

Widać wyraźnie zatem, jak firma Adobe podchodzi do swoich zobowiązań jako sprzedawca licencji dożywotniej, a jak głęboko w poważaniu ma nas taki moloch jak Microsoft…

Odtwarzacz ten wyprzedzał swoje czasy od początku. Gdy Microsoft i Apple biły się o kod źródłowy – WinAmp (oprócz odtwarzania muzyki) potrafił tworzyć, zapisywać i otwierać własne listy odtwarzania, posiadał korektor graficzny z wieloma ustawieniami wstępnymi (ang. presets) oraz potrafił odtwarzać większość formatów stosowanych na Świecie. W tym czasie, Windows Media Player odtwarzał pliki WMA, a iTunes – MP3 i RMA.

Odtwarzacz mediów na sterydach

WinAmpa od innych odtwarzaczy odróżniało wiele “smaczków” takich, jak: sterowanie balansem z poziomu aplikacji, wizualizacje (oprócz “słupków” i spektrum – posiadał też wizualizacje pełnoekranowe od [prawie] samego początku), a także – obsługiwał zewnętrzne wtyczki. O funkcjach, które można było uzyskać za pomocą wtyczek, a także o możliwościach konfiguracji programu można napisać by gruuubą książkę.

No dobra. Historia wygląda pięknie, więc co się stało, że teraz już nikt o nim nie pamięta? Początkowo, WinAmp bił rekordy popularności. Przez długie lata utrzymywał się na szczytach ratingów odtwarzaczy. Aż któregoś dnia zniknął niemalbez śladu. Ciekawym faktem jest, że wiele osób przewidywało jego rychły upadek po wprowadzeniu obsługi skórek nowoczesnych (ang. Modern).

Ta rychłość – w prawdzie – nie była tak rychła, jak przepowiadało wielu internetowych proroków, ale każda platka ma w sobie ziarno prawdy. Na początek trochę historii.

Zmiany, zmiany, zmiany…

WinAmp pierwszy raz ujrzał światło dzienne w roku 1997 i był wydany przez firmę Nullsoft, która powstała w tym samym roku. Firma, po dwóch latach działalności, została sprzedana za jedyne 80 mln USD firmie AOL (America On-Line). AOL utrzymywało odtwarzacz do 2013 roku, kiedy projekt został finalnie porzucony po opublikowaniu wersji 5.666. W 2014 roku, udziały w Nullsoft zostały sprzedane ponownie, tym razem Belgijskiej grupie Radionomy. Dla Radionomy był to kop do przodu bowiem głównym produktem grupy była platforma do słuchania muzyki on-line, która nie cieszyła się zbytnią popularnością. Popularna zaś była platforma SHOUTcast stworzona przez Nullsoft obok WinAmpa (sam WinAmp posiadał natywnie możliwość odtwarzania audycji strumieniowanych za pośrednictwem SHOUTcastów). Dzięki kupieniu kodów źródłowych – Radionomy Group porzuciło swoją platformę streamingową i przerzuciło się na streaming przez SHOUTcast. Jednocześnie, Radionomy postanowiło wskrzesić starą legendę wydając do 2018 roku, kilka wersji poglądowych (wersja 5.8), jednak nie została wydana żadna wersja stabilna. W 2018. roku została zapowiedziana premiera wersji 6.0, jednak do dziś nie ujrzała ona światła dziennego.

Co zabiło WinAmpa?

Tak naprawdę nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi, jednak (po odsianiu teorii spiskowych) najbardziej prawdopodobna jest ta, która mówi, że WinAmp stał się ofiarą tego, co go stworzyło: postępu. Gdyby nie postęp, nie powstałby odtwarzacz multimediów pokazujący podejście całkowicie “out-of-the-box”, który znacznie wyprzedził swoje czasy. I przez wiele lat udowadniał, że warto było go wybrać na domyślny odtwarzacz muzyki. Niestety – ten sam postęp sprawił, że ludzi się rozleniwili, a jednocześnie produkty konkurencji doczołgały się funkcjonalnością do WinAmpa. Leniwość ludzi objawiła się tym, że skoro mają niezły produkt wbudowany w system (Windows Media Player) to po co tracić czas na instalowanie innego programu?

Sytaucja WinAmpa pogorszyła się jeszcze bardziej wraz dominacją smartfonów na rynku usług telekomunikacyjnych. Aktualnie – telefon potrafi niemal wszystko. Odtwarzanie muzyki jest niemal nieużywaną już funkcją, bo przecież jest Youtube Music, Apple Music, Spotify i szareg innych platform, gdzie za kilka dolarów miesięcznie dostajemy dostęp do bazy muzyki. I to legalnie.

W dzisiejszych czasach, mało kto posiada już pliki z muzyką na dysku, bo przecież każdy ma to w chmurze, albo w ogóle nie ściąga muzyki tylko słucha “na żywo”. Zasadność istnienia takich programów, jak WinAmp przestała istnieć.

Z jednej strony – trochę to rozumiem. Z drugiej jednak, pojawia się łezka rozrzewnienia lub wręcz rozgoryczenia, gdyż wraz z wyrzuceniem WinAmpa – ludzie wyrzucili część mojego dzieciństwa.

I co dalej…?

Sam używam go do dziś. Obecnie, głównie do słuchania radia on-line czy też zrippowanych płyt CD, które się kurzą w piwnicy, jednak używam go niemal codziennie i (przynajmniej u mnie) jeszcze długo będzie miał honorowe miejsce na pulpicie.

Kilka dni temu, udało mi się upolować kartę Sound Blaster CT4170 z chipsetem 16VX. Dokładniej jest to model Sound Blaster 16 Wave Effects ze złączem EISA (tak! to jest EISA, a nie jak piszą ludzie – ISA; to “E” z przodu oznacza “Extended”, czyli “rozszerzone”, lub “przedłużone”; prawdziwe ISA ma tylko jeden “grzebień”). Kartę kupiłem za bardzo niedużą kwotę, bez gwarancji, że działa (nietestowana), ale z możliwością bezkosztowego zwrotu, jeśli coś byłoby z nią nie tak.

Oczywiście, przed wymianą – trzeba było usunąć stare sterowniki od karty Live! gdyż i tak by nie zadziałały. Po długich poszukiwaniach – udało mi się upolować pasujące sterowniki do tej karty. Wgrałem je na dyskietkę, włożyłem do komputera, wpisałem “A:\install” i… błąd. Za mało pamięci konwencjonalnej by uruchomić ten program. Ot, taki psikus DOS’a, który nie radzi sobie najlepiej z “nowoczesnymi” maszynami. Na szczęście – DOS 6.22 posiada wbudowane narzędzie “MemMaker”, które ładnie wysprzątało mi pliki Autoexec.bat i Config.sys uwalniając przy tym wystarczającą ilość pamięci, aby zainstalować i załadować sterowniki karty.

Instalator (uruchamiany z DOS’a!) automatycznie wykrywa i instaluje niezbędne sterowniki również dla Windows’a 3.1/3.11 (ach, ta inteligentna technologia…), więc od razu po instalacji i ponownym uruchomieniu komputera – Windows wydał z siebie powitalne “tada!”. Sprawdziłem odtwarzanie plików .wav oraz .mid – wszystko działa jak należy.

Pozostałe systemy (Windows ME oraz XP) wykryły kartę i zainstalowały sterowniki automatycznie, więc po kilku chwilach od uruchomienia – grały już tak samo, jak wcześniej.

Taka głupota, a tyle radości sprawiła człowiekowi…

Do mojego retro-zestawu mój kolega z pracy podarował mi [kiedyś] białą klawiaturę Logitech Deluxe Keyborad PS/2 oraz myszkę kulkową – również [kiedyś] białą – Logitech PS/2 (model nieznany). Niestety, z biegiem lat, niegdyś białe urządzenia – dziś stały się brudno-żółte, głównie za sprawą potu (a dokładniej – kwasów zawartych w tłuszczu) i działania słońca oraz papierosów.

Swojego czasu, natknąłem się na film Youtubera o pseudonimie “The 8-bit Guy” o renowacji pożółkniętych obudów. Sugerował on użycie wody utlenionej o wysokim stężeniu oraz lampy UV, ewentualnie słońca. Lampy UV nie posiadam, ale dzień był ładny i słoneczny – postanowiłem więc zrobić eksperyment na klawiaturze. Udałem się więc do pobliskiego sklepu z chemią do włosów i paznokci. Przedtem przeczytałem kilka różnych artykułów, z których każdy sugerował różne rodzaje chemii do czyszczenia. Postanowiłem wypróbować dwa z nich: wodę utlenioną o stężeniu 12% w formie żelu oraz rozjaśniacz fryzjerski. Tak się prezentowała klawiatura przed zabiegiem:

Zorganizowałem zestaw “mały chemik” i na próbę postanowiłem wziąć klawisze F9, F10, F11 i F12. Ponieważ nie wiedziałem, która z metod okaże się bardziej skuteczna – postanowiłem wypróbować wodę utlenioną na klawiszach F9 i F10, a rozjaśniacz fryzjerski – na klawiszach F11 i F12.

Co ciekawe – rozjaśniacz fryzjerski jest w formie proszku i rozrabia się go właśnie z wodą utlenioną 12%. Rozrobiłem trochę tego cuda i wysmarowałem dwa klawisze i włożyłem do pudełka (szklanego). Następnie, pozostałe dwa klawisze, wysmarowałem samą wodą utlenioną i również włożyłem do pudełka. Pudełko postawiłem na balkonie, następnie ustawiłem z tyłu lusterko żony (ku jej wielkiej “radości”) aby słońce podziałało na nie również z tyłu i zostawiłem. Słońce świeciło od godz. 14:00 do ok. 18:00 z krótkimi przerwami na chmury.

Efekty tych czterech godzin możecie ocenić sami:

Widać bardzo wyraźne rozjaśnienie klawiszy. Aparat tego dobrze nie oddaje, ale klawisze wysmarowane rozjaśniaczem są odrobinę ciemniejsze od klawiszy, na których była sama woda utleniona. Wskazuje to bardzo wyraźnie, że rozjaśniacz ma tutaj funkcję hamującą. Czysta woda 12% to jest to. Jeśli pogoda pozwoli – jutro postaram się w ten sposób odświeżyć resztę klawiatury (wraz z obudową) oraz myszkę.

Dlaczego w ogóle mówię, że jest to niebywała okazja? Ci, którzy nie czytali moich wcześniejszych wypocin – nie wiedzą, że mój PeCet działa z procesorem typu Slot1, a nie Socket 370. Tutaj pojawia się pewna trudność, gdyż te procesory są bardzo trudno dostępne, a jeśli już – to są kosmicznie drogie.

Czym takim różni się procek slotowy od socketowego? Jeśli chodzi o wydajność – to niczym. Zaleta jest taka, że jeśli kiedyś szlag trafi mi procek – płyta jest bardziej uniwersalna, gdyż mogę tam wsadzić również procesor na Socket370 (przez adapter).

Wymiana procesora miała pewien pozytywny skutek uboczny – Windows XP zaczął działać lepiej, szybciej i bardziej stabilnie. Oprócz tego – nie zmieniło się nic. Na Windowsie ME nie zrobiła ta operacja żadnego wrażenia, a o Win3.1 nawet nie wspominam

Niemniej – komputer chodzi, żyje i ma się nieźle.

Niemniej – udało mi się wygospodarować chwilę na popełnienie tego wpisu. W międzyczasie wpłynęło mi kilka zapytań o moją konfigurację sieci, więc zacznę w sumie… od początku.

Od bardzo dawna, wszystkie sieci, jak projektuję i wykonuję – robię w oparciu o urządzenia firmy MikroTik. Nie jest to żadna kryptoreklama, czy inne lokowanie produktu, nikt też mi za to nie płaci. Po prostu – uważam, że urządzenia tej firmy są najlepsze na rynku w infrastrukturach do 1000 endpointów. Jest to oczywiście poparte doświadczeniem w pracy z tymi, oraz innymi urządzeniami. Oczywiście – każdy ma to, czego potrzebuje, więc nie będę się tu sprzeczał ze zwolennikami najtańszych TP-Linków czy Asusów, jeśli mają dwa latopy i trzy smartfony w całym domu/biurze i twierdzą, że to głupota płacić za MikroTika. Ja się skupiam na klientach, którzy potrzebują czegoś więcej, niż dostęp przez WiFi do Internetu.

Warstwa fizyczna

Z tego powodu – u mnie w domu od dawna działał sprzęt MikroTik:
– router MikroTik RB2011UiAS
– switch RB750R2
– access point cAP Lite

Wszystkie kable były jakoś tam upchnięte za meblami (a czasem nie), a wszystko razem – wrzucone do szafy w przedpokoju i jakoś to działało. Czasem lepiej, czasem gorzej. Wiadomo – u dekarza dach przecieka.

Kilka dni temu się zmobilizowałem i postanowiłem to uporządkować. Pierwszą rzeczą był zakup czego, gdzie cały sprzęt mógłby sobie leżeć w spokoju. Wybór padł na szafę rack 19″ 6U firmy Getfort. Występuje w kilku wariantach. Oczywiście wybrałem czarną z czerwonymi akcentami:

Tym samym przyszła pora na rozprowadzenie, poprzekładanie i pochowanie kabli. Mam sporo szaf wnękowych, więc najprostszą metodą było przejście przez pawlacze i szafy. Część instalacji już była pochowana podczas wcześniejszego remontu. Reszta pojawiła się dopiero później, więc ją też trzeba było pochować. No to wystartowali…

Oczywiście, nie obeszło się bez problemów – początkowo nie miało być dodatkowego switcha, ale potem policzyłem kable:
– 1x WAN
– 1x dodatkowy WAN na modem LTE (w razie, gdyby padł Internet kablowy)
– 1x komputer syna
– 2x gniazdko przy łóżku
– 1x gniazdo przy telewizorze w sypialni
– 2x gniazdo przy biurku
– 2x gniazdo przy telewizorze w salonie
– 1x AccessPoint
W sumie: 11 kabli, a router ma tylko 10 gniazd. Wygrzebałem z piwnicy starego MikroTik’a CSS226 i teraz mi gniazdek nie zabraknie

Zapinowałem patch-panel (jeszcze nie wszystkie kable są na zdjęciu) i wsadziłem switch. Ku mojemu zdziwieniu – modem DSL marki Hitron od jednego z warszawskich operatorów – pasuje idealnie w miejsce 1U, więc listwa zasilająca poszła niżej, a modem zmieścił się pomiędzy nią, a routerem.

Router zasilany jest przez PoE adapterem wpiętym w modem. AccessPoint poszedł finalnie do wymiany, gdyż cAP Lite był za słaby do moich potrzeb i pojawił się “pełny” cAP. Skończyły się problemy z przepustowością WiFi w godzinach szczytu Sam AP jest zasilany z portu 10 routera (PoE out), więc nie wymaga dodatkowego zasilacza. Zasilacz od switcha na biurku jest w szafie i switch również jest zasilany przez PoE.

Warstwa logiczna

W warstwie logicznej dzieje się bardzo dużo. Mam skonfigurowane trzy podsieci, z których każda ma swoje przeznaczenie i ograniczenia:

• Sieć firmowa – jest to sieć, z której korzystam ja (moje komputery), jest do niej podpięty NAS, drukarki oraz – za pośrednictwem tej sieci – działa moja poczta firmowa i prywatna, strony internetowe etc. Do tej sieci wpada również ruch z połączeń VPN z moich komputerów, telefonu oraz DataCenter.
• Sieć prywatna – jest to sieć wydzielona dla głównie dla żony i dziecka oraz sprzętu rozrywkowego (Xbox, Apple TV, telewizor, DVD). Zasadniczo jest ona całkiem odseparowana od sieci firmowej, z wyjątkiem dostępu do drukarek oraz NAS’a, na którym znajdują się różne media (m.in. biblioteka zdjęć). W tej sieci obowiązuje limit przepustowości 100/20 Mbps (tak na wszelki wypadek, gdyby żona oglądała film on-line, a dziecko ściągało jakąś dużą grę na Xbox’a – żeby mi nie zatkali łącza). Tutaj też wpada ruch z połączeń VPN na laptopach syna i żony oraz z sieci na działce.
• Sieć gościnna – specjalna, wydzielona sieć istniejąca tylko w formie WiFi z limitem prędkości 2/2 Mbps. Ta sieć jest całkowicie odseparowana od pozostałych dwóch.

Każda z tych sieci ma swój własny, publiczny adres IP, tak samo, jak usługi poczty i stron internetowych.

Na biurku mam jeszcze małego switcha RB750R2, do którego podłączone są moje komputery stacjonarne, a także stacja dokująca od mojego laptopa firmowego.

Po przeprowadzeniu testów wydajnościowych w warunkach laboratoryjnych – pomiędzy Poszczególnymi elementami sieci uzyskuję transfery na poziomie 980 Mbps (ok. 116 MBps), z wyjątkiem komputerów przy biurku, gdzie RB750R2 ma maksymalną przepustowość 100Mbps (docelowo go wymienię na na gigabitową wersję, ale szkoda mi go wyrzucać póki działa). W przypadku WiFi – osiągam transfery rzędu 87-90 Mbps (download) i do 36 Mbps uploadu, co jest wynikiem niemal perfekcyjnym (AP ma port 100 Mbps i jest podłączony do portu 100 Mbps w routerze).

Komplikacje

Po zbudowaniu całej infrastruktury – do szafki wrzuciłem starego laptopa, który służy za prosty serwerek WWW (Debian9 z Apache2), a także monitoruje stan sprzętu. Okazało się jednak, że obecny na pokładzie procesor Core2Duo generuje tyle ciepła w stanie spoczynku, że temperatura w szafce zaczęła bardzo szybko iść w górę znacznie przekraczając 40 stopni. Niezbędny okazał się zakupiony przezornie wcześniej wentylator z regulatorem obrotów i czujnikiem temperatury. W tej chwili temperatura w szafce oscyluje w granicach 31.5 st. w nocy do 32. stopni w słoneczny dzień.

Niemniej – całość działa szybko i sprawnie. I co najważniejsze – stabilnie. Przy poprzedniej konfiguracji, gdy sprzęt leżał w szafie na ubrania – przy transferach dużej ilości danych – router potrafił się rozgrzać do 70 stopni i zaczynał pracować bardzo niestabilnie.

Gdybyście byli zainteresowani projektem profesjonalnej sieci do domu, lub małego biura, albo potrzebujecie pomocy w konfiguracji MikroTik’a – piszcie śmiało. Pomogę jak umiem

1. Udało mi się upolować fajną płytę marki Acorp [R.I.P.] 6VIA81 (jak nazwa wskazuje – z chipsetem VIA) pod procesory typu Slot-1 za 100zł. Nie bardzo mogłem ją przetestować bo nie miałem procesora, więc trafiła na półkę.
2. Upolowałem po ponad miesiącu procesor Pentium III 700MHz w dobrych pieniądzach (50zł). Niestety – okazało się, że sprzedający nie wiedział co sprzedaje i finalnie dostałem Pentium III 450MHz oraz zwrot połowy zapłaconej kwoty. Na razie może być.
3. Poskładałem to do kupy i okazało się, że płyta widzi dyski do 32GB max, co jest dość mocno uciążliwe (w jednym dysku 120GB mam zworkę ograniczającą go do 32GB, ale w drugim 160GB jej nie ma, więc BIOS widzi maksymalnie 8GB).
4. Postanowiłem zaktualizować BIOS do najnowszej wersji. I tu zaczęły się schody. Aktualizacja przeszła poprawnie, ale po restarcie – wywaliło “BIOS checksum error” i koniec. Nawet nowego BIOSu z dyskietki nie chciał czytać.
5. Postanowiłem wgrać stary BIOS z backupu metodą ‘hot-swap’ na starej płycie Gainward’a. Niestety – nie zwróciłem uwagi, że kość BIOSu w niej jest montowana tył na przód, więc kostka się sfajczyła. Długo szukałem drugiej kostki, ale bez powodzenia.
6. W końcu – udało mi się kupić płytę Gigabyte GA-6BXC za całe 150zł, która już miała sporo nowszy BIOS, brak problemów z obsługą dużych dysków, a także… obsługuje magistralę 133MHz. Jednocześnie nie posiada wbudowanej karty dźwiękowej, więc idealna baza do uruchomienia mojego SoundBlastera Live! CT4830 pod DOS (o tym w następnym wpisie).
7. Po poskładaniu ponownym wszystkiego do kupy – wszystko szło dobrze do czasu instalacji karty dźwiękowej. Przy próbie jej uruchomienia – komputer się zawieszał i nic nie dało się zrobić. Finalnie, komisja orzekła śmierć karty, więc musiałem poszukać nowej karty. Kupiłem za 20zł SoundBlastera Live! CT4670, która zadziałała od razu.

Tym sposobem – po ponad dwóch miesiącach walki – udało się poskładać fajną maszynę. W międzyczasie – udało mi się kupić licencje na wszystkie posiadane programy, więc wszystko jest w pełni legalne. Na komputerze zawitały w sumie trzy systemy:

1. MS-DOS 6.22: Norton Commander 5 PL, Windows 3.11 for Workgroups PL, na razie tyle.
2. Windows Millennium Edition (Me) PL: MS Office 2000 SBS PL, Opera 10 PL, Netscape Navigator 9, Windows Commander, Gadu-Gadu, WinZip i WinRAR PL, Pajączek, MS FrontPage Express 2.0 PL, Pitagoras, WinAmp. Liczba programów ciągle rośnie. Nie zabrakło też wygaszacza z Matrix’a
3. Windows XP Home Edition PL: MS Office 2007 SBS PL, Opera 20 PL – tutaj na razie niewiele się dzieje, z racji dość ciężkiego systemu dla słabego procesora. Po wymianie na jakieś P3 800-1000 MHz dopiero się zacznie zabawa.

Każdy z systemów jest wybierany w bootloaderze. Po wybraniu – dana partycja z systemem jest aktywowana, a pozostałe – ukrywane. Dzięki temu systemu się “nie widzą” wzajemnie i nie ma ryzyka uszkodzenia innego systemu np. przez pomyłkę w literze dysku, albo przez wirusa.

Pierwsze pytanie, jakie musicie sobie zadać to: z jakiego okresu ma pochodzić Wasz komputer? Lub też inaczej: co chcecie na nim uruchomić? Podstawowa kwestia to system (lub systemy) operacyjny. Jeśli budujecie komputer czysto pod MS-DOS i granie w stare, 8-bitowe gry – Nawet 486DX4 100MHz będzie aż zbyt mocne. Oczywiście, mówimy tu o technologii (czy też standardzie) “AT”. Płyta główna pod 486 będzie miała taką zaletę, że nie będzie posiadała żadnych, zintegrowanych urządzeń (VGA, dźwięk czy LAN). Daje nam to możliwość dobrania urządzeń idealnie pod optymalną, na nasze potrzeby, konfigurację. Bardzo dużo wiedzy na temat starszego sprzętu można wykopać np. na http://www.vogons.org/ czy też http://www.vcfed.org/forum/. Proponuję poszukać opinii o danym producencie płyty głównej, a także o danej serii, którą chcecie kupić.

Jeśli mówimy o czasach Socket 370, Slot 1, Socket 7 czy Socket A (462) to będą już to raczej czasy standardu ATX (znanego do dziś, choć po pewnych zmianach). Tutaj też jest duże pole do popisania się umiejętnościami “guglingu”, gdyż mamy dostępny dużo szerszy zakres konstrukcji i wymysłów producentów. Dla przykładu – moja obecna płyta Gainward 6IZB ma taki mankament, że nie da się wyłączyć zintegrowanej karty dźwiękowej ESS Solo-1. O ile mówimy o systemie Windows – nie ma tutaj problemu. Są sterowniki, można pobrać, zainstalować i gra. Problem zaczyna się, gdy chcemy jednak na tej maszynie korzystać ze środowiska MS-DOS, do którego po prostu nie ma sterowników dla tej karty. Zaraz powiecie, że przecież można włożyć inną kartę dźwiękową… No niestety nie. Powstanie konflikt IRQ, którego nie da się rozwiązać, przez brak możliwości zarządzania kartą z poziomu BIOS. Kolejnym problemem będzie karta graficzna. Takie płyty zazwyczaj posiadają maksymalnie 1 slot E-ISA, a czasem nie mają go w ogóle. Mają za to slot AGP. I tutaj kolejny dylemat: grafika na AGP, czy na PCI? Z mojego doświadczenia wynika, że oczekując na kompatybilność DOS i Windows (a także dostępność sterowników) – wybieramy PCI. Jaką? Tutaj po raz kolejny odeślę Was na powyższe fora by znaleźć produkt, który będzie spełniał Wasze potrzeby.

Na co zwrócić uwagę kupując starą płytę? Zasadniczo – na mnóstwo rzeczy. Często można kupić bardzo (śmiesznie) tanio płyty opisane jako “nie wiem czy działa, brak możliwości przetestowania, sprzedaję jako uszkodzoną”. Jaka jest szansa, że jest faktycznie padnięta? Wbrew pozorom: niewielka. Te płyty wytrzymają duuuużo więcej, niż Wasze współczesne pseudo-płytki pod i7, czy Ryzena. Ważne jest by nie były wysadzone (spuchnięte) kondensatory. Oczywiście, można je wymienić, ale po co na dzień dobry dodawać sobie pracy do czegoś, co miało sprawić człowiekowi przyjemność…?

Idąc dalej – sprawdzamy wizualnie, czy płyta nie ma śladów uszkodzeń (rysy na ścieżkach, urwane/ukruszone elementy itd.). O ile kawałek odłamanej obudowy złącza FDD najpewniej nie zrobił krzywdy płycie, o tyle ukruszony róg chipsetu, czy przerwana ścieżka już mogły. Sprawdzamy też czy płyta nie ma wylanej baterii podtrzymującej pamięć CMOS i zegar. Te baterie zazwyczaj są alkaliczne i rzadko się wylewają, ale jeśli tak się stało – źle to wróży dla płyty. Nawet jeśli nie jest wylana – należy liczyć się z natychmiastową jej wymianą, gdyż niemal na pewno jest totalnie zużyta. W większość standardowych płyt jest to CR2032 3V.

Dla komfortu montażu – warto zobaczyć jak są porozmieszczane styki/złącza do przycisków, lampek czy zewnętrznego USB. Niejednokrotnie są one tak debilnie umieszczone, że trzeba dobrej elastyczności palców, aby poskładać i uruchomić komputer z taką płytą.

Ostatnią sprawą jest kupno płyty z uwalonym BIOS’em. Zdecydowanie odradzam. W dawnych czasach można było wyjąć kość BIOS’u, pójść z nią do kolegi dwa domy dalej i wgrać nowy firmware na jego płycie. Dziś to już raczej mało realne, by w promieniu kilku km od domu znaleźć kogoś, kto będzie miał taki sprzęt i w dodatku z taką płytą, na której da się takie flashowanie wykonać.

Podsumowując najważniejsze: najpierw poczytajcie zanim kupicie płytę. A potem dobrze ją zweryfikujcie.

Powodzenia!